Data-geïnformeerd onderwijs via praktijkonderzoek

Eind januari 2025 werd het traject 'praktijkonderzoek' binnen de Connected Academy afgerond. Dit traject, dat deel uitmaakt van de Bachelor-na-Bachelor (BaNaBa) Schoolontwikkeling van de Arteveldehogeschool, biedt onderwijsprofessionals de mogelijkheid om systematisch onderzoek te doen naar belangrijke onderwijsvragen, met behulp van beschikbare schooldata. Volgend jaar zal het traject opnieuw aangeboden worden.

Wat is het traject praktijkonderzoek?

Het traject ‘praktijkonderzoek’ is bedoeld voor onderwijsprofessionals die meer data-geïnformeerd willen werken in hun praktijk. Gedurende zeven sessies van vier uur leren deelnemers hoe ze op een systematische manier onderzoek kunnen doen naar vragen die spelen binnen hun eigen onderwijscontext. Dit kan gaan om vragen rondom leerresultaten, onderwijsmethoden of andere relevante onderwerpen in hun schoolpraktijk.

Het traject maakt deel uit van de BaNaBa Schoolontwikkeling van de Arteveldehogeschool en biedt begeleiding door docent-onderzoekers. Deelnemers werken aan een onderzoeksrapport op basis van hun eigen praktijkvraag. Hiervoor gebruiken ze data die beschikbaar is binnen hun school, zoals toetsresultaten, observaties of andere schoolgegevens.

Wat leer je tijdens het traject?

Het traject is opgebouwd volgens de zeven fasen van de onderzoekscyclus (Van der Donk & Van Lanen, 2020). Dit betekent dat deelnemers leren hoe ze een onderzoeksvraag formuleren, data verzamelen, verwerken en analyseren, en hoe ze hun bevindingen kunnen rapporteren. Ze worden begeleid in elke fase van het onderzoeksproces, waarbij er ruimte is voor feedback op maat.

De focus ligt op het leren werken met bestaande data om te komen tot goed onderbouwde antwoorden op de gestelde onderzoeksvragen. Hierbij wordt de nadruk gelegd op het gebruik van gegevens om beslissingen in de onderwijspraktijk te ondersteunen en de onderwijskwaliteit te verbeteren.

De data-geïnformeerde benadering

Het gebruik van data in het onderwijs kan verschillende vormen aannemen. Het traject ‘praktijkonderzoek’ richt zich niet op een ‘data-gedreven’ benadering, waarbij data de enige basis voor beslissingen vormt, maar op een data-geïnformeerde aanpak. Dit betekent dat deelnemers leren hoe ze beschikbare gegevens op een verstandige en contextuele manier kunnen gebruiken om antwoorden te vinden op hun onderzoeksvragen. Dit kan bijvoorbeeld gaan om gegevens van de Koala-taaltest, de Centrale Toetsen, de DataWijzer of observaties van de klaspraktijk.

Doelgroep: Wie kan deelnemen?

Het traject is toegankelijk voor diverse onderwijsprofessionals, waaronder:

• Leraren en zorgleraren
• Zorgcoördinatoren en leerlingenbegeleiders
• Vakgroepvoorzitters en (adjunct)directeurs

Of je nu werkt in het basis- of secundair onderwijs, regulier of buitengewoon onderwijs, het traject is bedoeld voor iedereen die interesse heeft in het verbeteren van hun onderwijspraktijk door middel van data-geïnformeerd onderzoek.

Onderzochte thema's

Tijdens het traject praktijkonderzoek hebben deelnemers verschillende thema’s onderzocht die relevant zijn voor de onderwijspraktijk. Enkele van de thema’s die dit jaar aan bod kwamen, waren:

• Technisch lezen
• Woordenschatdidactiek
• Warme overdracht (een belangrijk thema in de overgang van het basis- naar het secundair onderwijs; dit praktijkonderzoek kwam ook uitgebreid aan bod tijdens het BaSO-ontmoetingsmoment van Scholengroep Connected)
• Uitstroom van OV2-leerlingen
• Automatisatie in rekenen
• Expliciete Directe Instructie (EDI)-technieken
• Vlaamse toetsen

Deze thema’s werden gekozen op basis van actuele vraagstukken binnen het onderwijs en bieden concrete aanknopingspunten voor verbetering in de dagelijkse praktijk.

Praktijkonderzoek: Een waardevolle stap naar data-geïnformeerd onderwijs

Het traject ‘praktijkonderzoek’ biedt onderwijsprofessionals de mogelijkheid om onderzoek te doen naar relevante onderwijsvragen, met behulp van bestaande data. Dit stelt hen in staat om weloverwogen beslissingen te nemen die bijdragen aan het verbeteren van onderwijskwaliteit. De combinatie van theoretische kennis vanuit de BaNaBa Schoolontwikkeling en de praktijkgerichte aanpak maakt het traject waardevol voor elke onderwijsprofessional die meer data-geïnformeerd wil werken.

Dit traject laat deelnemers bovendien toe collega's te leren kennen die ook aan schoolontwikkeling werken. Dit creëert ruimte voor interactieve oefeningen en versterkt de onderlinge verbinding. Deelnemers aan het traject geven aan dat het uitwisselen van ideeën en ervaringen met collega's uit vergelijkbare onderwijscontexten zeer waardevol, leerrijk en inspirerend was.

Met het succes van de editie van dit jaar in het achterhoofd, zal het traject het komende schooljaar opnieuw worden aangeboden in de Connected Academy.